कोण आहे जैश अल-अदल? इराणने पाकिस्तानात केलेल्या हवाई हल्ल्यामागील काय आहे कथा ?

जैश-अल-अदल ही पूर्वी जागतिक दहशतवादी संघटना जुंदल्लाहचा भाग होती. जैश-अल-अदल म्हणजे ‘न्यायाची सेना’. ही सुन्नी सलाफी फुटीरतावादी दहशतवादी संघटना आहे. जैश-अल-अदल या दहशतवादी संघटनेचा मुख्य तळ पाकिस्तानातील बलुचिस्तानमध्ये आहे.

नवी दिल्ली/इस्लामाबाद/तेहरान: पाकिस्तान नेहमीच दहशतवाद्यांसाठी सुरक्षित देश राहिला आहे. पाकिस्तानही दहशतवाद्यांना आश्रय देत आहे. आंतरराष्ट्रीय प्रसारमाध्यमांमध्ये असे अनेक पुरावे आहेत जे दाखवतात की पाकिस्तान आपल्या भूमीवर सक्रिय दहशतवादी संघटनांना (पाकिस्तान टेरर फंडिंग) निधीही पुरवतो. पण आता पाकिस्तानने वाढवलेले दहशतवादी त्यासाठी अडचणीचे ठरत आहेत. अमेरिका आणि भारतानंतर आता इराणने पाकिस्तानच्या भूमीवर हवाई हल्ला केला आहे. मंगळवारी (16 जानेवारी) रात्री इराणने पाकिस्तानातील बलुचिस्तानमधील सुन्नी दहशतवादी संघटना ‘जैश-अल-अदल’च्या तळांवर मिसाइल आणि ड्रोनने हल्ला केला. पाकिस्तानच्या म्हणण्यानुसार या हल्ल्यांमध्ये दोन मुलांना आपला जीव गमवावा लागला आहे. या कारवाईचे गंभीर परिणाम इराणला भोगावे लागतील, असे पाकिस्तानने म्हटले आहे.

जाणून घ्या कोण आहे जैश-ए-अदल दहशतवादी संघटना आणि इराणने पाकिस्तानच्या भूमीवर केलेल्या हवाई हल्ल्यामागील कथा

वास्तविक, जैश-अल-अदल याआधी जागतिक दहशतवादी संघटना जुंदल्लाहचा एक भाग होता. जैश-अल-अदल म्हणजे ‘न्यायाची सेना’. ही सुन्नी सलाफी फुटीरतावादी दहशतवादी संघटना आहे. जैश-अल-अदल या दहशतवादी संघटनेचा मुख्य तळ पाकिस्तानातील बलुचिस्तानमध्ये आहे. 2012 पासून या दहशतवादी संघटनेचे पाकिस्तानात मजबूत अस्तित्व आहे.

इराणच्या हल्ल्याचे कारण काय?

वास्तविक, इराण हा शिया बहुसंख्य देश आहे. पाकिस्तानातील सुमारे 95% लोक सुन्नी आहेत. त्यामुळे पाकिस्तानातील सुन्नी संघटना इराणला विरोध करत आहेत. याशिवाय बलुचिस्तानची दहशतवादी संघटना जैश-अल-अदल इराणच्या सीमेत घुसून तेथील लष्करावर अनेकदा हल्ले करत आहे. दहशतवादी संघटनांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी इराणने पाकिस्तानला अनेकदा इशारा दिला आहे.

इराणची सीमावर्ती प्रांतांमध्ये जैश-अल-अदलशी यापूर्वीच चकमक झाली आहे. पण पाकिस्तानी भूमीवर क्षेपणास्त्रे आणि ड्रोनने हल्ला करणे हे इराणचे नवे आक्रमक धोरण आहे. गेल्या महिन्यात सिस्तान बलुचिस्तानमधील इराणी पोलिस ठाण्यावर जैशने केलेल्या हल्ल्याचा हा बदला असल्याचे बोलले जात आहे. सिस्तान प्रांतात इराणची पाकिस्तानशी ९५९ किमी लांबीची सीमा आहे. इराणमधील अल्पसंख्याक शिया समुदाय येथे राहतो.

जैश-अल-अदलचे बहुतांश दहशतवादी इतर पाकिस्तानी दहशतवादी संघटनांमधून आलेले आहेत. इस्रायल-हमास युद्धात इराण हमासला उघडपणे पाठिंबा देत आहे. पाकिस्तानही याप्रकरणी हमासची बाजू घेत आहे. इराणनेही सोमवारी इराकवर हल्ला केला. तेव्हा त्यांनी म्हटले होते की इस्रायलची गुप्तचर संस्था मोसादचे मुख्यालय इराकमध्ये आहे आणि ते लक्ष्य करण्यात आले आहे. इराकने इराणच्या राजदूताला बोलावून हा आपल्या देशावरील हल्ला असल्याचे म्हटले होते. या हल्ल्याला योग्य वेळी प्रत्युत्तर दिले जाईल, असे नंतर इराकी लष्कराकडून सांगण्यात आले.

काय आहे या हल्ल्याची कहाणी?

खरे तर 2015 मध्ये पाकिस्तान आणि इराणमधील संबंध बिघडले होते. पाकिस्तानातून इराणच्या हद्दीत घुसलेल्या सुन्नी दहशतवाद्यांशी झालेल्या चकमकीत 8 इराणी सैनिक ठार झाले. हे दहशतवादीही जैश-अल-अदलचे होते. इराणने याप्रकरणी प्रत्युत्तराची कारवाई करण्याचे सांगितले होते.

इराण आणि पाकिस्तानमध्ये प्रादेशिक स्पर्धा आहे. शिया आणि सुन्नी यांच्यातही संघर्ष झाला आहे. मात्र, पाकिस्तान आणि इराणमधील राजनैतिक संबंध कायम आहेत. पण हा हल्ला एकट्या पाकिस्तानवर नाही. याआधी इराणनेही सीरियावर हल्ला केला आहे. ज्याकडे सीरियातील इस्रायलच्या हल्ल्याला प्रत्युत्तर म्हणून पाहिले जात होते.

इराणचे आक्रमक धोरण

या हल्ल्यांमधून इराण कोणता संदेश देत आहे, हा प्रश्न आहे. इराणचे हे हल्ले मध्यपूर्वेतील इस्रायल-गाझा युद्धाची आग आणखी वाढवत आहेत. मध्यपूर्वेतील अमेरिकन तळ, तेल अवीव आणि हैफा येथील इस्रायली तळ त्याच्या क्षेपणास्त्रांच्या कक्षेत असल्याचा इराण उघडपणे दावा करतो.

काही तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, इराणला या छोट्या हल्ल्यांद्वारे अमेरिका आणि इस्रायलला अडकवून ठेवायचे आहे. त्याला अजूनही युद्धाचा विस्तार होऊ द्यायचा नाही. इराणला आपली ताकद दाखवायची आहे. परंतु या प्रादेशिक गतिमानता जगाच्या स्थिरतेला धोका आहे. अण्वस्त्रधारी इराण आणि पाकिस्तान यांच्यातील संघर्षाव्यतिरिक्त, अमेरिका आणि त्याच्या मित्र राष्ट्रांनी हौथी बंडखोरांवर केलेला हल्ला, इराणने सीरिया, इराक आणि आता पाकिस्तानवर केलेले लक्ष्यित हल्ले यामुळे चिंताजनक परिस्थिती निर्माण होत आहे.